Rozkład pożycia małżeńskiego – czym jest? Kiedy można o nim mówić?

Osoby składające pozew o rozwód, muszą zdawać sobie sprawę, że prawne rozwiązanie małżeństwa będzie możliwe, jeśli sąd uzna, że doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Co to dokładnie oznacza? Kiedy z taką sytuacją ma się do czynienia?

Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego to kodeksowa przesłanka do rozwiązania małżeństwa. Co jednak ciekawe – nie została ona zdefiniowana w żadnym obowiązującym przepisie. Polskie sądy, decydując o tym, czy faktycznie doszło do takiego rozkładu pożycia małżeńskiego, zwracają uwagą na sferę więzi emocjonalnych między partnerami.

Czym jest pożycie małżeńskie?

Aby wyjaśnić, na czym polega rozkład pożycia małżeńskiego, warto w pierwszej kolejności zdefiniować samo pożycie małżeńskie. Ono także nie jest jasno określone przez obowiązujące przepisy prawa. Pojęcie to należy rozumieć jako ogół, całość więzi emocjonalnych, ekonomicznych i innych, jakie funkcjonują między małżonkami. Mowa więc tu nie tylko o uczuciu i wzajemnym przywiązaniu się do siebie, ale też posiadaniu wspólnych celów, wspólnym miejscu zamieszkania, współprzyczynianiu się do zaspokajania własnych potrzeb życiowych, decydowaniu o wspólnych wydatkach itd. Pożycie małżeńskie stanowi zatem swojego rodzaju wspólnotę, która opiera się na emocjonalnym, ekonomicznym, a także cielesnym związku między dwojgiem ludzi.

Czym jest rozkład pożycia małżeńskiego?

O rozkładzie pożycia małżeńskiego można zatem mówić, jeśli wyżej opisane więzi między mężem a żoną przestają istnieć. Wszystkie zależności, jakie wcześniej łączyły małżonków, uległy z jakiegoś powodu rozpadowi, co doprowadza ostatecznie da zaniknięcia więzi uczuciowych oraz ekonomicznych.

Co jednak istotne – rozkład pożycia małżeńskiego musi być zupełny i trwały. Oznacza to, że odratowanie więzi łączących małżonków jest (przynajmniej w teorii) niemożliwe do odbudowania. Ponadto, nie można za taki rozkład uznać np. chwilowych problemów, z jakimi boryka się para. Stan ten musi być ugruntowany czasem. W przeciwnym razie sąd nie uzna go za zjawisko trwałe.

Przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego

Przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego może być wiele. Zwykle dochodzi do niego po zdradzie jednego z partnerów. Ponadto, do najczęstszych powodów trwałego i zupełnego zaniknięcia więzi między małżonkami zalicza się problemy alkoholowe (i inne uzależnienia), bezpłodność, stosowanie przemocy (fizycznej i psychicznej) oraz choroby psychiczne.

Jasne wskazanie przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego jest niezwykle istotne dla wyniku rozprawy rozwodowej. W dużej mierze właśnie na podstawie powodu zaniku więzi między mężem a żoną, sąd będzie decydował o tym, czy stan jest zupełny i trwały.

Trzeba jednocześnie mieć świadomość, że udowodnienie trwałości i zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego nie należy do najłatwiejszych. Brak definicji tego typu stanu w polskim prawie doprowadza do często niespójnych orzeczeń sądowych. Sytuacja każdego małżeństwa, które postanawia prawnie zakończyć swój związek, analizowana jest w indywidualny sposób, a o ostatecznym werdykcie sądu mogą zadecydować różnego rodzaju niuanse.

Jak długo musi trwać rozkład pożycia, by sąd uznał je za trwałe?

Wspomniana trwałość rozkładu pożycia małżeńskiego nie jest ujęta prawnie w żadne ramy czasowe. Nie ma zatem żadnej definicji mówiącej o tym, od którego momentu zanik więzi między małżonkami przestaje być tymczasowy. Zadanie sądu podczas rozprawy rozwodowej polega na tym, by na podstawie wskazanych przez małżonków przyczyn rozpadu ich związku, a także opisu ich wspólnego życia, zadecydować o tym, czy faktycznie rozkład pożycia ma znamiona trwałego oraz zupełnego. Mówiąc wprost – sędzia na podstawie przedstawionych mu okoliczności, musi mieć pewność, że więzi między małżonkami są nie do odratowania, a brak wspólnych płaszczyzn, na których funkcjonuje związek małżeński, trwa od jakiegoś czasu. Praktyka pokazuje, że rozkład pożycia powinien trwać minimum kilka miesięcy. Jak już jednak zostało wspomniane – każda sprawa wymaga odrębnej, indywidualnej analizy i w zależności od sytuacji danych małżonków, okres rozkładu pożycia, który pozwoli sądowi zadecydować o ewentualnej trwałości, może być krótszy lub dłuższy.